راهنمای والدین جهت بردن کودکان به آرایشگاه

جواد صابری

بسیاری از والدین بیان می کنند که بردن کودکشان به آرایشگاه برای کوتاه کردن مو، کاری دشوار برای آنان است. این دشواری برای والدین کودکان مبتلا به اتیسم چندین برابر است. هم چنین رفتن به آرایشگاه برای کودکان مبتلا به اتیسم، تجربه ای ناراحت کننده است. در این جا قصد داریم به طور مختصر توضیح دهیم که چرا رفتن به آرایشگاه و کوتاه کردن موها می تواند برای کودکان مبتلا به طیف اتیسم اضطراب آور باشد. در این مبحث قصد داریم راه کارها و راه حل هایی به شما والدین گرامی پیشنهاد کنیم که به وسیله آن بتوانید به کودک خود کمک کنید تا استرس و اضطراب کمتری را هنگام رفتن به آرایشگاه تجربه کند.

مشکلات حسی

افراد مبتلا به اتیسم معمولا مشکلات حسی مختلفی دارند و این مشکلات حسی می تواند باعث شود که انجام فعالیت های معمولی مانند آرایشگاه رفتن برای آن ها اضطراب آور و آزار دهنده باشد. بنابراین لازم است که از این مشکلات و عوامل تشدید کننده محیط آرایشگاه یا فرایند اصلاح کردن موها آگاهی کامل داشته باشیم.

الف – لمس: بسیاری از افراد مبتلا به اتیسم در حس لمس خود دچار مشکل هستند. لمس کردن آن ها ممکن است برای آن ها درد آور باشد. بنابراین کوتاه کردن موها که نیازمند لمس کردن است، برای فعالیت هایی که ممکن است آرایشگر در فرایند اصلاح کردن موها انجام دهد ولی برای کودکان اتیستیک به عنوان محرکات لمس آزار دهنده باشند عبارتند از:
1. شانه کردن موهای کودک با استفاده از برس یا شانه
2. تماس قیچی با موها و احساس قیچی شدن موها
3. تماس ماشین اصلاح با موهای کودک و احساس لرزش ماشین اصلاح روی موها

4. پیش بندی که دور گردن و روی شانه های کودک بسته می شود
5. خم کردن سر کودک به عقب، جلو یا طرفین در حین کوتاه کردن موها
6. پاشیدن آب با اسپری (آب پاش)روی موهای کودک در حین اصلاح
7. ایستادن آرایشگرکنار کودک در حین اصلاح کردن موها
8. شانه کردن موها بر خلاف جهت در حین کوتاه کردن آن ها
ب- سر و صدا : برخی کودکان اتیستیک نسبت به صداها حساسیت بیش از حد دارند یعنی محیط پر سر و صدا می تواند باعث بروز یا تشدید استرس و اضطراب در آن ها شود. آرایشگاه ها به دلیل استفاده از سشوارها، ماشین های اصلاح، قیچی ها و حضور سایر مشتریان معمولا محیط پر سر و صدایی هستند.
ج- محرکات بینایی :  بیشتر آرایشگاه ها از لامپ های قوی و پر نور استفاده می کنند که انعکاس این نورها در آینه های متعدد به کار رفته در آرایشگاه می تواند باعث آشفتگی کودک مبتلا به اتیسم گردد.
 د- بو : بوهای تند برخی از وسایل آرایشی– بهداشتی می تواند برای برخی از کودکان مبتلا به اتیسم بسیار ناخوشایند باشد به ویژه کودکانی که نسبت به بوها حساسیت بیش از حد دارند.
سایر مشکلات :
1. برخی از کودکان مبتلا به اتیسم به دلیل این که نمی دانند و نمی توانند پیش بینی کنند که در آرایشگاه چه اتفاقی برای آن ها خواهد افتاد. به خصوص برای اولین بار ممکن است استرس زا و اضطراب آور باشد.
2. حضور یک فرد غریبه با قیچی در کنار کودک در یک محیط نا آشنا می تواند برای کودکان مبتلا به اتیسم وحشت آور باشد.
3. برخی از کودکان مبتلا به اتیسم درک نمی کنند که چرا باید موهایشان را کوتاه کنند و بنابراین تمایل ندارند که موهایشان کوتاه شود.

4. برای آن دسته از کودکان اتیستیکی که آرایشگاه را تجربه کرده باشند، ممکن است به دلیل تجربیات بد قبلی، حتی اسم آرایشگاه یا سلمانی در آن ها ایجاد اضطراب کند.
5. ترس از کنده شدن گوش یا بریدن گردن به خاطر به کار بردن جملات آرایشگر مانند(عمو تکان نخور گوشت رو قیچی نچینه، تکان نخور ماشین گردنت را می بره و...) و جملاتی از این قبیل.
- راهکارها
1. مشاهده یک ویدئو یا فیلم از افراد با کودکی که در حال کوتاه کردن موهایش است، می تواند در کاهش ترس و اضطراب کودک از آرایشگاه موثر باشد. این ویدئو می تواند شامل 3 بخش باشد:

- فرایند کوتاه کردن موها
- ترک کردن آرایشگاه بعد از کوتاه کردن موها
- برگشتن به خانه بعد از کوتاه کردن موها
2. برای برخی از کودکان بهتر است که والدین از نمایش بازی کردن استفاده کنند یعنی به صورت نمایشی با استفاده از قیچی و شانه ی اسباب بازی وانمود کنند که آرایشگر هستند و می خواهند موهای کودک را اصلاح کنند.
سعی کنید حرکات و اعمال شما تا جای ممکن شبیه به موقعیت اصلی باشد. به خصوص مواد لمسی (مانند نزدیک کودک ایستادن، لمس کردن موها از جلو و عقب، پاشیدن آب با آب پاش و ... ) را کاملا انجام دهید.
3. سعی کنید با استفاده از قیچی های اسباب بازی و دادن کاغذ های باطله به کودک، از کودک بخواهید که با تقلید از شما، کاغذ ها را قیچی کنند تا بدین وسیله ترس و اضطراب کودک از قیچی کاهش یابد.
4- روز مشخصی را برای رفتن به آرایشگاه تعیین کنید. سپس برای این که کودک از نظر ذهنی آمادگی پیدا کند، یک تقویم هفتگی یا ماهانه درست کنید و تصویر یک آرایشگر یا آرایشگاه را روی تقویم در مقابل نام روزی که قرار است به آرایشگاه بروید بچسبانید.

5. نوبت آرایشگاه که برای کودکتان می گیرید، بهتر است این نوبت را اول وقت یا آخر وقت بگیرید تا تعداد مشتریان و سطح سر و صدا کمتر باشد. از طرف دیگر در این حالت کودک کمتر معطل می شود زیرا منتظر ماندن و معطل شدن زیاد می تواند باعث افزایش استرس و اضطراب کودک شود.
6. قبل از این که آرایشگر شروع به اصلاح کردن موهای کودکتان کند، حتما وی را در جریان ویژگی های کودکتان قرار دهید. حتی  می توانید به صورت مختصر در مورد اتیسم و سطح استرس و اضطراب کودکتان با آرایشگر صحبت کنید. آرایشگر را در جریان قرار دهید که کودک شما مبتلا به اتیسم است و ممکن است برای اصلاح کردن موهای او نیاز به کمک شما داشته باشیم.

7. بعد از آرایش کودک یک هدیه یا خوراکی مورد علاقه کودک به آرایشگر بدهید تا به کودک بدهد.
8. بعد از آرایشگاه برنامه ریزی کنید که یک فعالیت مورد علاقه کودک را به عنوان پاداش انجام دهید(مثلا رفتن به پارک یا شهر بازی)

9. اگر کودک شما درک از ساعت دارد با نشان دادن عقربه های ساعت او را متوجه کنید که مدت اصلاحش چه قدر طول می کشد.(چند دقیقه زمان را بیشتر از آن چه که بر آورد می کنید به کودک اعلام کنید که اگر احتمالا به هر دلیلی زمان اصلاح بیشتر شد کودک آشفته و پریشان نشود.
10. با استفاده از تصاویر ساده می توانید به کودکتان نشان دهید که مراحل مختلف اصلاح کردن چگونه است. تصاویر را به ترتیب نشان کودک دهید که متوجه شود در هر مرحله چه اتفاقی قرار است رخ دهد. اگر کودک درک کلامی خوبی دارد، آرایشگر با جملات ساده مراحل مختلف اصلاح کردن را در حین اجرای هر مرحله یا قبل از آن به کودک توضیح دهد مثلا الان می خواهم با قیچی موهای پشت سر تو را کوتاه کنم. مخصوصا وقتی که می خواهید سر یا موهای کودک را لمس کنید.
یک باره ماشین را کنار گوش کودک روشن نکنید.
صدای ماشین اصلاح یا احساس لرزش آن روی موها، می تواند برای یک کودک مبتلا به اتیسم دلهره آور باشد. بنابراین از آرایشگر بخواهید تا جایی که مقدور است از ماشین اصلاح استفاده نکند و به جای آن از قیچی استفاده کند ولی اگر آرایشگر مجبور باشد از ماشین استفاده کند، ابتدا اجازه دهید تا کودک با ماشین اصلاح آشنا شود. برای مثال، اجازه دهید که کودک ماشین اصلاح را وقتی که روشن است در دستش بگیرد تا لرزش آن را احساس کند و برایش این احساس لرزش، محرکی آشنا شود. لرزش ماشین در ابتدا برای این بچه ها ناخوشایند است و از آن احساس ترس دارند و معمولا با نگرانی و ترس ماشین را در دست می گیرند.
12. از آرایشگر بخواهید که ماشین اصلاح را به یک باره کنار گوش کودک روشن نکند که ممکن است باعث ترس کودک شود.

13. اگر صندلی آرایشگاه مناسب کودک نیست حتما زیر پای کودک جعبه یا تخته ای صاف قرار دهید تا وضعیت تعادلی و حس تعادل کودک دچار مشکل نگردد.
14. ممکن است برای برخی از کودکان قرار دادن هدفون در گوش کودک (برای گوش دادن یک موسیقی مورد علاقه) باعث آرامش بیشتر کودک گردد. این عمل هم چنین کمک خواهد کرد که میزان سر و صدای محیطی کاهش یابد. اگر کودک شما در حین اصلاح کردن موها با استفاده از هدفون به موسیقی مورد علاقه اش گوش می کند، حتما قبل از این که آرایشگر موها یا سر وی را لمس کند با استفاده از تصاویر به او نشان دهید که قرار است چه اتفاقی رخ دهد.
15. اگر کودک نسبت به شانه کردن موهایش حساسیت با مقاومت نشان می دهد شانه را به دست او بدهید و از او بخواهید تا ابتدا موهایش را خودش شانه کند.

بعد از اصلاح کردن، احساس وجود مو داخل یا روی لباس برای برخی از کودکان آزار دهنده است بنابراین شاید لازم باشد یک دست لباس اضافه همراه داشته باشید تا بلافاصله بعد از اصلاح پیراهن کودک را عوض کنید.
17. شاید شما مجبور شوید که روی صندلی آرایشگاه بنشینید و کودک را روی پاهایتان بنشانید. بعد از آرایشگر بخواهید تا در همان حالت موهای کودکتان را اصلاح کند.
18. برخی از والدین ممکن است ترجیح بدهندکه آرایشگر به خانه بیاید و موهای کودک را اصلاح کند. در هر دو صورت بایستی کلیه توصیه های فوق را تا حد ممکن در خانه هم بکار ببندید تا از افزایش استرس و اضطراب کودک مبتلا به اتیسم بکاهید.
19- اگر می توانید تعدادی از وسایل مورد علاقه کودک (اسباب بازی،خوراکی،کتاب قصه و...) را با خودتان به آرایشگاه ببرید. اگر بازی خاصی در گوشی موبایل داریدکه کودکتان به آن علاقه دارد و برایش جذاب است اجازه دهید تا در حین اصلاح کردن موهایش بازی کند یا خوراکی مورد علاقه اش را بخورد.

راه کارهای مطرح شده فوق پیشنهاداتی است که می تواند به شما کمک کند تا اصلاح کردن موهای کودکتان راحت تر و کم استرس تر باشد ولی هرگز این نکته را فراموش نکنیدکه شما والدین کودک هستید و شما کودکتان را بهتر از هر کس می شناسید. بنابریان شما می توانید با دانستن علت ترس  و اضطراب کودکتان و در نظر گرفتن مطالب و پیشنهادات بالا، راه کارها و شیوه های جدیدی را خلق کنید.

منابع

1.www.amoozak.org/nodeسایت ایران اتیسم                                                         

2. مهارت های خودیاری پیشرفته، دکتر مختار ملک پور

3.psychology.niniweblog.com